Co robić w Bieszczadach? Propozycje wycieczek

Połoniny

Połonina Wetlińska

To jedna z najpopularniejszych bieszczadzkich tras. Jest to rozległy ośmiokilometrowy masyw składający się z części zachodniej na której najwyższy wierzchołek to Smerek (1222 m n.p.m.) oraz części wschodniej z Połoniną Wetlińską (1228 m n.p.m.) obie części połonin rozdziela Przełęcz Mieczysława Orłowicza (1099 m n.p.m.)

Połonina Wetlińska otoczona jest lasami (głównie bukowymi) które sięgają prawie do 1200 m.

Na szczycie Połoniny Wetlińskiej znajduje się schron BdPN

Z całego masywu połoniny rozpościera się rozległy widok obejmujący niemal wszystkie najważniejsze bieszczadzkie szczyty. Przy zjawisku inwersji możemy gołym okiem dostrzec nawet odległe Tatry.

Dojazd:

Z Dwernika pod Połoninę Wetlińską do wejść na szlak dojechać można z kilku miejsc.

Najpopularniejszym i jednym z najkrótszych podejść jest podejście z Przełęczy Wyżnej. (10 min. drogi z Dwernika) Kierując się w stronę Brzegów Górnych. Na skrzyżowaniu w Brzegach Górnych skręcamy w prawo i po pokonaniu serpentyn zatrzymujemy się na parkingu na Przełęczy Wyżnej skąd wychodzi szlak żółty na Połoninę Wetlińską.

Brzegi Górne mają alternatywną trasę na szczyt wychodzącą niedaleko skrzyżowania która oznaczona jest kolorem czerwonym.

Kolejną propozycją dotarcia na szczyt jest podejście z Zatwarnicy udając się do  Suchych Rzek. Z Suchych Rzek po 2 godzinach znajdziemy się na Przełęczy Orłowicza skąd możemy wyjść na Smerek bądź udać się w kierunku schronu.

Połonina Caryńska

Królowa Połonin – tak zwą jedną z najpiękniejszych i z pewnością najbardziej charakterystycznych bieszczadzkich widoków. Połonina Caryńska (1297 m. n.p.m.) Dziewicza ze wspaniałymi widokami i interesującą szatą roślinną która poruszana przez wiatr często tworzy uwielbiane przez turystów fale. Grzbiet Połoniny Caryńskiej ma niespełna 5 km długości i 3 wierzchołki powyżej 1200 m n.p.m.

Dojazd:

Z Dwernika najprościej dojechać do Brzegów Górnych i przy skrzyżowaniu na parkingu zostawić samochód. Po lewej stronie drogi przebiegał będzie czerwony szlak na Połoninę Caryńską.

Ciekawą alternatywną trasą jest wyjście z Dwernika w kierunku Przysłupia Caryńskiego i zahaczenie o jaskinie nasiczańskie. Większa z jaskiń ma około 30m długości, mniejsza ok. 15. O szczegóły proszę pytać:) Dochodzimy do Przysłupia Caryńskiego, gdzie idąc w kierunku schroniska „Koliba” odchodzi zielony szlak na „Caryńską”

Dojść można również z Ustrzyk Górnych, Bereżek oraz Przełęczy Wyżniańskiej

 

Co robić w Bieszczadach?

Dwernik Kamień

Ten coraz bardziej doceniany przez turystów szczyt to kwintesencja bieszczadzkich panoram. Prowadzi na niego ścieżka historyczno-przyrodnicza zarówno od Nasicznego jak i Zatwarnicy. Widać z niego Magurę Stuposiańską, obie połoniny, Smerek oraz część rozległego pasma Otrytu. Warto pamiętać że wejście na szczyt dozwolone jest z naszym ulubionym czworonogiem, co na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego jest zabronione.

 

Masyw Tarnicy

Gniazdo Tarnicy, to masyw skupiający najwyższe szczyty Bieszczadów Zachodnich tj. Tarnicę (1346 m. n.p.m), Krzemień (1335 m. n.p.m), Halicz (1333 m. n.p.m) Tarniczkę (1315 m. n.p.m) Bukowe Berdo (1312 m. n.p.m) oraz Kopę Bukowską (1320 m. n.p.m). Szczyt Opołonek (1028 m. n.p.m.) jest najdalej na południe wysuniętym punktem Polski.

Szczyty te należą do najwyższych w Bieszczadach z szerokimi rozległymi panoramami oraz wielogodzinnymi wędrówkami po dziewiczych graniach. Tarnica jednocześnie jest najwyższym wierzchołkiem polskich Bieszczadów.

Dojazd

Głównym punktem wyjść na wycieczki w Masyw Tarnicy są Wołosate oraz Ustrzyki Górne, lecz możemy również wyjść z miejscowości Muczne oraz Pszczeliny. Wychodząc w Masyw Tarnicy należy szczególną uwagę zwrócić na możliwość wystąpienia burz. Tereny te są bardzo rozległe i brak jest miejsc w których można się ukryć.

 

Bukowe Berdo

Na ten piękny masyw proponujemy zacząć wędrówkę żółtym szlakiem z Mucznego. Wejście nie jest zbyt wymagające a widoki zapierają dech w piersiach. To naszym zdaniem jeden z piękniejszych masywów w Bieszczadach. Wschody i zachody słońca wyglądają obłędnie a na szczycie znajdziemy się już po około 1:20.

Mała i Wielka Rawka + Krzemieniec (Kremenaros) na styku trzech granic: Polski, Ukrainy i Słowacji.

 

„Bieszczadzki worek”

To najdalej na południowy wschód wysunięty skrawek Polski.

Prowadzi do niego malownicza niezbyt forsowna ścieżka wzdłuż meandrującego Sanu który za miejscowością Sianki przy granicy Polsko-Ukraińskiej ma swoje źródliska.

Aby wyruszyć w dolinę górnego Sanu należy dojechać do miejscowości Stuposiany gdzie należy skręcić w kierunku Mucznego. Przed samym Mucznem warto spędzić chwilę w Zagrodzie Żubrów po czym jedziemy w stronę Tarnawy. Kilka kilometrów za Tarnawą znajdują się piękne torfowiska. Miejsce to jest bardzo tajemnicze, pełne roślinności błotnej i bagiennej nad którym chodzi się po wąskiej kilkusetmetrowej kładce.

Z Tarnawy udajemy się do parkingu w miejscowości Bukowiec lub jeśli jedziemy rowerem to możemy dojechać nieco dalej do miejscowości Beniowa gdzie należy pozostawić rowery i w dalszą część trasy udać się pieszo. W Beniowej znajduje się historyczny cmentarz, cerkwisko, stare studnie i ślady po zabudowaniach.

W Siankach punktem obowiązkowym jest grób hr. Klary i Franciszka Stroińskich oraz cmentarz i dawne cerkwisko.

 

grób hr. Klary i Franciszka Stroińskich

Warto pamiętać, że czas przejścia ścieżki w dwie strony to około 7 godzin więc spacer należy planować dość wcześnie. Dodatkowo warto zabezpieczyć się w prowiant, bo na trasie nie uświadczymy żadnej zabudowy, restauracji ani sklepu, brak jest również zasięgu sieci komórkowej.

torfowiska w tarnawie

Torfowiska w Tarnawie

 

 

Ścieżka w dolinę Górnego Sanu

Cmentarz w Beniowej

Umowne źródło Sanu

Dolina Sanu

Rzeka San ma swoje niemałe znaczenie w historii regionu, ponieważ to u jej granic miały miejsce tragiczne wydarzenia które doprowadziły do opustoszenia tych ziem, co doskonale widać widać w niezamieszkałych wsiach wzdłuż wspomnianej rzeki.

Meandrujący San u stóp Otrytu

Na mocy układu Ribbentrop-Mołotow w 1959 r. rzeka San stała się granicą dzielącą tereny obecnej gminy na obszary okupowane przez wojska niemieckie i sowieckie. Po stronie sowieckiej rozebrano i wysiedlono 13 wsi znajdujących się w tzw. przygranicznej „zonie”, wysiedlono na Syberię miejscową inteligencję, urzędników państwowych, księży oraz służby leśne. W lewobrzeżnej części Niemcy rozpoczęli represje wobec ludności żydowskiej zakończone całkowitą jej eksterminacją po włączeniu całości terenu do Generalnej Guberni w czerwcu 1941 r., podsycając równocześnie konflikt polsko-ukraiński. Po koncentracji w tym rejonie sił UPA nasilił się terror wobec ludności polskiej, którego nie przerwało wkroczenie we wrześniu 1944 r. wojsk sowieckich; w walkach zniszczeniu uległy liczne wsie.

Biegnąca Sanem nowa granica pomiędzy Polską a ZSRR ponownie podzieliła teren obecnej gminy, w strefie radzieckiej rozpoczęła się przymusowa kolektywizacja wsi i wprowadzanie prawosławia, oporni wysiedlani byli na Syberię a Lutowiska przemianowane zostały na „Szewczenkowo”. Po stronie polskiej górskie tereny aż do Cisnej kontrolowane były przez oddziały UPA.

Już w 1944 r. w ramach „repatriacji” rozpoczęły się wysiedlenia ludności ukraińskiej do ZSRR (od 1946 r. przymusowe). W ramach akcji „Wisła” W 1947 r. nastąpiła kolejna faza wysiedleń, która doprowadziła do całkowitego wyludnienia terenu. Cała zabudowa została zniszczona a rozległe tereny dawnych wsi ponownie objęła we władanie przyroda.

Po tzw. „wyrównywaniu granic w 1951 r. spowodowanym odkryciem złóż węgla w powiecie sokalskim Lutowiska powróciły do Polski a na teren gminy przybyli wysiedleni mieszkańcy Sokalszczyzny.

Rozpoczęło się ponowne zasiedlanie Bieszczadów. Jednak z 28 istniejących przed wojna wsi na terenie obecnej gminy Lutowiska – jedynie 17 jest obecnie zamieszkałych, zaludnienie terenu zmniejszyło się dziesięciokrotnie z 2 21.398 osób w 1931 r. do 2.045 W 2016 r.). Poważne zagrożenia ekologiczne spowodowała w czasach PRL lokalizacja na terenie gminy wielkich ferm hodowlanych, powiązana z tzw. „rekultywacją” dolin prowadzącą do zmiany stosunków wodnych, erozji gleb, zniszczeń pokrywy roślinnej, obiektów przyrodniczych oraz nielicznych pozostałości dziedzictwa historycznego.

Obecnie wzdłuż Doliny Sanu zobaczyć możemy wiele niezamieszkałych wsi w których szczątki gospodarstw, zabudowań dworskich, tartaków, młynów, piwnic, cerkwi i cmentarzy stanowią ułamek świetności tamtych czasów.

Cerkiew w Krywem
Cerkiew w Krywem

Dolina Krywego
Dolina Krywego

 

Jaskinie Nasiczańskie

Mało znaną atrakcją dla poszukiwaczy przygód z pewnością będą Jaskinie Nasiczańskie. Nie znajdziecie tu szlaku prowadzącego wprost do celu. Orientacja w terenie i/lub posługiwanie się GPS-em będzie zdecydowanie przydatną umiejętnością. Na miejsce trafimy idąc z Nasicznego ścieżką historyczno przyrodniczą „Przysłup Caryński – Krywe nad Sanem”.

Z przełęczy Nasiczańskiej do której dotrzemy szlakiem po około 30 min. należy udać się w lewą stronę do granicy lasu. Przy granicy lasu znajdują się żółte znaki prowadzące w okolice jaskiń.

Górna jaskinia jest nieco lepiej widoczna (GPS: 49°10’45.4″N 22°36’49.6″E), lecz sporo mniejsza. Ma około 25 m długości i około 6 głębokości.

Nieco niżej znajduje się niepozorna dziura w ziemi która wyznacza wejście do dolnej jaskini(GPS: 49°10’45” N 22°36’50″E). Ta jest już stanowczo większa. Jej długość wynosi ponad 60 m a głębokość około 19 m.

Obie jaskinie zamieszkiwane są przez rzesze nietoperzy oraz sporej wielkości pająki, dlatego nie polecamy wchodzenia do ich środka osobom z arachnofobią. Należy zwracać również uwagę na niebezpieczne szczeliny prowadzące w dolne partie jaskiń.

Kaskady Nasiczańskie

Nieopodal Dwernika w Nasicznem znajdują się okazałe wychodnie skalne zwane „Nasiczańskimi kaskadami” po których szumnie spływa potok nasiczański. Miejce ma swój sielski klimat a dojechać na miejsce można mijając miejscowość Nasiczne w stronę Brzegów Górnych za stanicą ZHP Gdańsk po około 200 m po lewej stronie od asfaltu.

https://goo.gl/maps/nZngM19Yupm

Więcej opisów szlaków z czasami przejść i fotogalerią

 

Kino „Końkret”

Kino Końkret
Kino Końkret

To niszowe kino w Zatwarnicy (10 min. drogi z Dwernika)  znajduje się w odrestaurowanym drewnianym budynku stajni – która była częścią Parku Konnego. Wszystko gustownie urządzone z miękkimi kanapami wewnątrz wprowadza w wyjątkowy klimat do oglądania kultowych bieszczadzkich filmów wśród których w stałym repertuarze są „Wolna sobota”, „Kino objazdowe” i „Hasło” które były kręcone właśnie na tym terenie i okolicach. Jest tam również stała wystawa dotycząca historii Parku Konnego, pracy wozaków, ścieżka dendrologiczna i pracownia artystyczna „Na Dwie Ręce”. Od czasu do czasu właścicielka i główny opiekun kina Pani Jola Jarecka organizuje przeróżne formy upowszechniania kultury skierowane do mieszkańców, dzieci i przyjezdnych gości.

Wieża widokowa na Jeleniowatem

Muczne, malownicza miejscowość położona niedaleko naszej chatki, kryje w sobie wiele atrakcji dla miłośników przyrody i pieszych wycieczek. Jedną z największych atrakcji, które warto odwiedzić, jest imponująca wieża widokowa na Jeleniowatym. To idealne miejsce dla tych, którzy pragną podziwiać przepiękne krajobrazy z góry nie wysilając się zbytnio przy tym.

Do wieży widokowej prowadzą dwie różne ścieżki: dłuższa i łagodniejsza przez leśniczówkę Brenzberg oraz krótsza, ale bardziej stroma, rozpoczynająca się spod Centrum Promocji Leśnictwa w Mucznem. Oba szlaki mają swój urok i oferują ciekawe krajobrazy.

Jeśli zdecydujesz się na dłuższą trasę przez leśniczówkę Brenzberg, będziesz miał okazję spacerować przez malownicze lasy i cieszyć się pięknymi widokami. Ta trasa jest nieco łagodniejsza, co oznacza, że można ją pokonać bez nadmiernego wysiłku. Przechodząc przez Brenzberg, można również napotkać na interesujące miejsca i odkrywać przyrodnicze skarby tego regionu.

Jeśli jednak preferujesz wyzwanie i jesteś gotów na nieco bardziej wymagającą wspinaczkę, wybierz krótszą ścieżkę spod Centrum Promocji Leśnictwa w Mucznem. Ta trasa jest bardziej stroma, ale nagroda dużo szybciej jest w naszym zasięgu.

Wieża widokowa na Jeleniowatym w Mucznem to imponująca konstrukcja, która zapewnia zapierający dech w piersiach widok na okoliczne góry, lasy i doliny.